เครื่องสำอาง ตามความหมายในพระราชบัญญัติเครื่องสำอาง พ.ศ. 2558 หมายความถึง (๑) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับใช้ทา ถู นวด โรย พ่น หยอด ใส่ อบ หรือกระทําด้วยวิธีอื่นใดกับส่วนภายนอกของร่างกายมนุษย์ และให้หมายความรวมถึงการใช้กับฟันและเยื่อบุในช่องปาก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อความสะอาด ความสวยงาม หรือเปล่ยนแปลงลักษณะที่ปรากฏ หรือระงับกลิ่นกายหรือปกป้องดูแลส่วนต่างๆ นั้น ให้อยู่ในสภาพดี และรวมตลอดทั้งเครื่องประทิ่นต่างๆ สําหรับผิวด้วย แต่ไม่รวมถึงเครื่องประดับและเครื่องแต่งตัวซึ่งเป็นอุปกรณ์ภายนอกร่างกาย (๒) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสําอางโดยเฉพาะ หรือ (๓) วัตถุอื่นที่กําหนดโดยกฎกระทรวงให้เป็นเครื่องสําอาง ฉลากเครื่องสำอางจะต้องเขียนด้วยข้อความที่ตรงต่อความจริง ใช้ข้อความภาษาไทยและมีข้อความที่อ่านได้ชัดเจน โดยบนฉลากเครื่องสำอางจะต้องระบุข้อความที่สำคัญได้แก่ ชื่อเครื่องสำอางและชื่อทางการค้า ประเภทของเครื่องสำอาง ชื่อและที่ตั้งของผู้ผลิต (กรณีที่ผลิตในประเทศ) ชื่อและที่ตั้งของผู้นำเข้า และชื่อผู้ผลิตและประเทศที่ผลิต (กรณีเป็นเครื่องสำอางนำเข้า) ปริมาณสุทธิ วิธีใช้ ข้อแนะนำ คำเตือน เดือน/ปีที่ผลิตและที่หมดอายุ (กรณีเครื่องสำอางมีอายุการใช้งานต่ำกว่า 30 เดือน) เลขที่แสดงครั้งที่ผลิต เลขที่ใบรับแจ้ง และชื่อสารทุกชนิดที่เป็นส่วนผสมเครื่องสำอาง (เรียงจากมากไปหาน้อย) รวมถึงข้อความอื่นใดเพื่อคุ้มครองประโยชน์ของผู้บริโภค
ทั้งนี้เราอาจเคยพบสัญลักษณ์ต่างๆบนฉลากเครื่องสำอาง ซึ่งสัญลักษณ์เหล่านั้นจะมีความสำคัญในการช่วยให้ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์แก่ผู้บริโภคมีประโยชน์ในการเลือกซื้อและเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ให้เหมาะแก่ความต้องการ สัญลักษณ์บนฉลากเครื่องสำอางที่เป็นสากลเหล่านี้ ได้แก่
- riod After Opening (PAO) สัญลักษณ์รูปกระปุกเปิดฝา เป็นสัญลักษณ์ที่พบได้บ่อยบนฉลากผลิตภัณฑ์ โดยเฉพาะเครื่องสำอางที่มาจากแถบประเทศยุโรป ความหมายของสัญลักษณ์ดังกล่าวบ่งบอกถึงวันหมดอายุของผลิตภัณฑ์หลังการเปิดใช้ โดยตัวเลขที่ระบุอยู่ในสัญลักษณ์หมายถึงจำนวนเดือนที่เครื่องสำอางสามารถใช้ได้นั่นเอง เช่น 6M หมายถึง เครื่องสำอางมีอายุหลังจากการเปิดใช้ 6 เดือน หรือ 24M หมายถึง เครื่องสำอางมีอายุหลังจากการเปิดใช้ 24 เดือนหรือ 2 ปี เป็นต้น ผลิตภัณฑ์ที่ใช้สัญลักษณ์ดังกล่าวจะเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีวันหมดอายุ (shelf life) มากกว่า 30 เดือนขึ้นไป
- Best Before End of (BBE) สัญลักษณ์รูปนาฬิกาทราย เป็นสัญลักษณ์ที่บ่งบอกวันหมดอายุของผลิตภัณฑ์หลังสัญลักษณ์ บางครั้งอาจจะใช้เป็นอักษรย่อ BBE หรือ EXP ในการแสดงวันหมดอายุของผลิตภัณฑ์แทน ผลิตภัณฑ์ที่ใช้สัญลักษณ์ดังกล่าวจะเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีวันหมดอายุ (shelf life) น้อยกว่า 30 เดือน ซึ่งจำเป็นต้องมีการระบุวันหมดอายุไว้บนฉลาก
- Net contents (e-mark) สัญลักษณ์ตัว "อี" ในภาษาอังกฤษพิมพ์เล็ก สัญลักษณ์นี้บ่งบอกถึงปริมาณหรือน้ำหนักที่บรรจุตรงตามที่ระบุไว้บนฉลากผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็นไปตามมาตรฐานกฎหมายของสหภาพยุโรป
- Open Flame สัญลักษณ์รูปไฟ เป็นสัญลักษณ์ที่แสดงถึงผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารที่ติดไฟได้ เช่นสารพวกแอลกอฮอล์ สารขับดันในสเปรย์ ผลิตภัณฑ์ประเภทนี้ควรเก็บไว้ให้ห่างจากประกายไฟและที่ที่มีอุณหภูมิสูง มักพบในผลิตภัณฑ์ประเภทน้ำยาทาเล็บ น้ำยาล้างเล็บ สเปรย์ระงับกลิ่นกาย สเปรย์จัดแต่งทรงผม เป็นต้น
- Refer to Insert สัญลักษณ์รูปไฟ เป็นสัญลักษณ์ที่แสดงถึงผลิตภัณฑ์ที่มีส่ สัญลักษณ์รูปมือชี้บนหนังสือ ความหมายของสัญลักษณ์นี้หมายถึง ผลิตภัณฑ์มีรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับสินค้าในแผ่นพับ มักพบในผลิตภัณฑ์ที่มีขนาดเล็กทำให้ไม่สามารถอธิบายรายละเอียดบนฉลากผลิตภัณฑ์ได้อย่างชัดเจนจึงมีเอกสารแนบกำกับไว้ให้ข้อมูลเพิ่มเติม
- Mobius loop สัญลักษณ์ลูกศรเรียงเป็นสามเหลี่ยม สัญลักษณ์ดังกล่าวบ่งบอกว่าภาชนะบรรจุของผลิตภัณฑ์สามารถนำไปรีไซเคิลได้ โดยลูกศรแต่ละดอกหมายถึง "Recycling", "Recyclable", "Recycled Product" เป็นสัญลักษณ์ที่ไม่ได้เป็นข้อกำหนดที่ต้องใส่บนฉลาก มักพบอยู่ในผลิตภัณฑ์ที่ผลิตหรือวางจำหน่ายจากประเทศอเมริกา สัญลักษณ์ดังกล่าวอาจมีลักษณะที่หลากหลายซึ่งเป็นการสื่อความหมายที่แตกต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น หากสัญลักษณ์ลูกศรที่เรียงเป็นสามเหลี่ยมมีตัวเลขอยู่ด้านในและตัวอักษรภาษาอังกฤษบ่งบอกชนิดของวัสดุที่รีไซเคิลได้ (รหัสเรซิน) อยู่ด้านล่าง จะบ่งบอกว่าผลิตภัณฑ์ดังกล่าวผลิตจากวัสดุชนิดใดเพื่อสะดวกในกระบวนการแยกสำหรับการรีไซเคิล หากเครื่องหมาย Mobius loop นี้ถูกบรรจุอยู่ในวงกลมอีกชั้นหนึ่งจะหมายถึงสินค้าดังกล่าวมีวัสดุบางส่วนมาจากการรีไซเคิล และหากมีเปอร์เซ็นระบุเป็นสัดส่วนภายใน Mobius loop จะเป็นตัวเลขซึ่งแสดงสัดส่วนของวัสดุรีไซเคิลที่ใช้ในสินค้า เป็นต้น
- Green dot สัญลักษณ์ลูกศรสีเขียวที่เชื่อมต่อกันในวงกลม สัญลักษณ์นี้ถูกใช้ในประเทศในสหภาพยุโรปเพื่อแสดงว่าผู้ผลิตได้ให้การสนับสนุนทางการเงินแก่องค์กรผู้เชี่ยวชาญที่ดูแลจัดการการกู้คืนและรีไซเคิลขยะบรรจุภัณฑ์ที่รับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมโดยมีการกำจัดขยะบรรจุภัณฑ์อย่างถูกวิธี
- สัญลักษณ์ไม่มีการใช้สัตว์ในการทดสอบผลิตภัณฑ์ สัญลักษณ์รูปกระต่ายซึ่งอาจพบได้ในหลายรูปแบบ ได้แก่ สัญลักษณ์ "Leaping Bunny", "Cruelty free", "Not Tested on Animals"
สัญลักษณ์ Leaping Bunny เป็นสัญลักษณ์ระดับสากลที่รับรองว่าผู้ผลิตไม่ได้ทำการทดลองในสัตว์ หรือมีส่วนผสมใดๆ ที่ผ่านการทดลองในสัตว์มาก่อนในตลอดทุกขั้นตอนการพัฒนาผลิตภัณฑ์ การทดสอบในสัตว์ไม่รวมการทดสอบในหลอดทดลองหรือการทดสอบที่ดำเนินการโดยสมบูรณ์กับอาสาสมัครที่เป็นมนุษย์ โดยสัญลักษณ์นี้เป็นไปตามมาตรฐานและได้รับการรับรองจากหน่วยงาน Coalition for Consumer Information on Cosmetics (CCIC) ในประเทศสหรัฐอเมริกาและแคนาดา
สัญลักษณ์ Cruelty free bunny เป็นสัญลักษณ์ที่ได้รับการรับรองจากโปรแกรม People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) บ่งบอกให้ผู้บริโภคมั่นใจว่าไม่มีการทดสอบกับสัตว์ในกระบวนการคัดเลือกส่วนผสม ตั้งตำรับ และการผลิตผลิตภัณฑ์ เป็นสัญลักษณ์ที่ได้รับการยอมรับในประเทศอเมริกา
สัญลักษณ์ Not Tested on Animals เป็นสัญลักษณ์ที่รับรองการปลอดการทารุณยกรรมสัตว์ รวมถึงนโยบายเข้มงวดเกี่ยวกับส่วนผสมที่ได้จากสัตว์ โดยองค์การการรับรองของประเทศออสเตรเลีย - Certified Vegan สัญลักษณ์ Certified Vegan เป็นสัญลักษณ์ที่ได้รับรองโดยองค์การ Vegan Awareness Foundation บ่งบอกว่าผลิตภัณฑ์ปราศจากการทารุณยกรรมสัตว์ และไม่มีส่วนผสมที่มาจากสัตว์ในสูตรตำรับ ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับอนุญาตให้ใช้สัญลักษณ์ Certified Vegan ต้องไม่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์ ปลา ไก่ หรือผลพลอยได้จากสัตว์ (รวมถึงผ้าไหม หรือสีย้อมจากแมลง) ไข่ นม น้ำผึ้ง ผลิตภัณฑ์ต้องไม่มีการทดสอบส่วนผสมหรือผลิตภัณฑ์สำเร็จรูปโดยใช้สัตว์ ไม่มีส่วนประกอบของ GMOs ที่มาจากสัตว์ในส่วนผสมหรือผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป เป็นสัญลักษณ์ที่ได้รับความนิยมในประเทศอเมริกา แคนาดา ออสเตรเลีย และ นิวซีแลนด์
- Halal Certified ผลิตภัณฑ์ที่มีสัญลักษณ์เครื่องหมาย Halal Certified จะเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการรับรองว่าปราศจากส่วนผสมของสุกร และส่วนผสมที่ศาสนาอิสลามไม่อนุญาต เช่น เลือด ชิ้นส่วนมนุษย์ (รวมถึงสเตมเซลล์) สัตว์เลื้อยคลาน แมลง หรือสัตว์ที่ศาสนาอิสลามอนุญาตแต่ไม่ได้ผ่านพิธีกรรมการฆ่าตามที่กำหนด สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม (GMOs) โดยมีกระบวนการผลิตที่เข้มงวดทั้งกระบวนการตามมาตรฐานฮาลาล
- USDA organic เป็นตรารับรองจาก U.S. Department of Agriculture สำหรับผลิตภัณฑ์ออร์แกนิกของสหรัฐอเมริกา เป็นสัญลักษณ์ที่บ่งบอกว่าผลิตภัณฑ์ผลิตจากส่วนผสมที่เป็นออร์แกนิก คือมาจากธรรมชาติและไม่มีการใช้สารเคมีหรือการตัดต่อพันธุกรรมหรือฆ่าเชื้อโรคโดยการฉายรังสี ในสัดส่วนที่มากกว่า 95% สินค้าที่ขอสัญลักษณ์ USDA organic ได้แบ่งเป็น 2 ประเภทคือ (1) สินค้าที่มีส่วนผสมเป็นออร์แกนิก 100% และ (2) สินค้าที่มีส่วนผสมเป็นออร์แกนิกไม่น้อยกว่า 95% สำหรับผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมเป็นออร์แกนิกน้อยกว่า 95% จะไม่สามารถใช้สัญลักษณ์ USDA organic ได้ แต่ถ้ามีส่วนผสมเป็นออร์แกนิกไม่น้อยกว่า 70% จะสามารถระบุบนฉลากว่าใช้ส่วนผสมที่เป็นออร์แกนิกได้ เช่น "Made with organic ingredients" หรือถ้ามีส่วนผสมเป็นออร์แกนิกน้อยกว่า 70% จะสามารถระบุว่ามีส่วนผสมบางส่วนเป็นออร์แกนิกได้ "Some organic ingredients"
- ECOCERT COSMOS เป็นมาตรฐานรับรองเครื่องสำอางธรรมชาติและออร์แกนิกของยุโรปและเป็นที่แพร่หลายในตลาดโลก ตรวจรับรองโดยองค์กร ECOCERT โดยมีหน่วยงานสมาชิก 5 องค์กรได้แก่ Ecocert Greenlife SAS (ประเทศฝรั่งเศส) Cosmebio (ประเทศฝรั่งเศส) BDIH (ประเทศเยอรมนี) ICEA (ประเทศอิตาลี) และ Soil Association (ประเทศอังกฤษ) ข้อกำหนดของ ECOCERT COSMOS ได้กำหนดว่า ส่วนผสมทั้งหมด 100% ที่ใช้ในการผลิตต้องเป็นไปตามกฎหมายยุโรปว่าด้วยเรื่องผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง และต้องไม่ผ่านกระบวนการผลิตต้องห้าม ต้องมีปริมาณส่วนผสมจากธรรมชาติหรือออร์แกนิกอย่างน้อย 95% ของส่วนผสมทั้งหมด มีปริมาณส่วนผสมที่ได้จากกระบวนการสังเคราะห์หรือสารเคมีไม่เกิน 5% ประเภทหรือระดับของการรับรองจะขึ้นอยู่กับสัดส่วนของส่วนผสมจำพวกพืชและส่วนผสมที่มาจากพืชซึ่งส่วนผสมนั้นได้จากการปลูกแบบออร์แกนิคและได้รับการรับรองออร์แกนิค การรับรอง ECOCERT COSMOS แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ
(1) COSMOS organic certification ต้องมีส่วนผสมที่เป็นออร์แกนิกอย่างน้อย 20% ในตำรับ (หรือ 10% สำหรับผลิตภัณฑ์ประเภทใช้แล้วล้างออก หรือผลิตภัณฑ์ประเภทผง) และส่วนผสมที่มาจากพืชอย่างน้อย 95% ต้องเป็นออร์แกนิก
(2) COSMOS natural certification ส่วนผสมทั้งหมดต้องผ่านการทดสอบว่าเป็นส่วนผสมที่ได้จากธรรมชาติ แต่ไม่ได้กำหนดสัดส่วนขั้นต่ำของส่วนผสมออร์แกนิก